Chiến thuật tiki taka hiện nay đã là câu chuyện của quá khứ. Tuy nhiên không thể phủ nhận sơ đồ này từng là nỗi khiếp sợ của bóng đá châu Âu và thế giới. Cùng 8US nhìn lại những yếu tố tạo nên sự thành công huy hoàng của tiki taka.
Giải thích chiến thuật tiki taka là gì?
Tiqui-Taca là thuật ngữ Tây Ban Nha được fan hâm mộ Việt Nam hay sử dụng với tên gọi Tiki Taka. Xét về câu chữ, có thể mổ xẻ khái niệm này với Tiqui có nghĩa là chuyền và Taca có nghĩa là chạy. Chiến thuật này đúng với tên gọi đó là chuyền và di chuyển.
Đây là một phong cách chơi bóng cực kỳ phổ biến tại La Liga ở đầu thập kỷ trước. Chiến thuật tiki taka kiểm soát bóng liên tục, tập trung vào những pha phối hợp nhỏ, đan bóng nhưng luôn đảm bảo được sự chính xác. Điều này khiến đối thủ không kiểm soát được bóng, dẫn đến vỡ trận.
Việc các cầu thủ liên tục di chuyển sẽ tạo ra những khoảng trống. Đối phương khi theo kèm cũng sẽ bộc lộ những sơ hở và chỉ cần 1 đường chuyền cũng làm xé toang hàng phòng ngự.
Tiki taka gắn liền với thành công của bóng đá xứ sở đấu bò, mang thương hiệu của người Tây Ban Nha. Có thể kể đến 3 danh hiệu lớn liên tiếp là 2 chức vô địch Euro 2008 và 2012 cùng 1 chiếc cúp vàng thế giới tại Nam Phi 2010.
Nguồn gốc khai sinh ra chiến thuật tiki taka
Trong lịch sử bóng đá thế giới ghi nhận người khai sinh ra lối đá tiki taka là HLV Luis Aragones. Thời gian đầu những năm 2000, khi trên cương vị HLV trưởng tuyển Tây Ban Nha ông đã dày công hình thành nên chiến thuật tiki-taka.
Một luồng thông tin trái chiều cho rằng cha đẻ của tiki taka là huyền thoại người Hà Lan Johan Cruyff. Cựu cầu thủ của CLB Ajax cũng là người khai sinh ra lối đá tổng lực khi ông bắt đầu chuyển sang huấn luyện tại FC Barcelona từ năm 1988. Tuy nhiên “chuyền – chạy” chưa thực sự rõ ràng và HLV Luis Aragones được nhiều chuyên gia công nhận có công khai sáng chiến thuật tiki taka.
Johan Cruyff trong khoảng thời gian này cũng đã kết hợp bóng đá tổng lực với kỹ thuật vốn có của bóng đá Tây Ban Nha. Mãi về sau tiki taka nổi tiếng khi được HLV Pep Guardiola kế thừa và phát triển, đưa lên một tầm cao mới với thành công vang dội của Barcelona.
Những đặc điểm để nhận biết HLV vận hành sơ đồ tiki taka
Tiki taka có những điểm đặc trưng riêng biệt khi thi đấu. Mỗi HLV hay cầu thủ để đạt hiệu quả cao nhất trong trận đấu sẽ phải thực hiện. Đó là những dấu hiệu:
- Đội hình: Sơ đồ khi vận hành chiến thuật tiki taka thông thường chỉ là 4-1-2-3 hoặc 3-4-3. Với lối đá tấn công chủ đạo, các HLV luôn phải duy trì quân số đông trên hàng tiền đạo. Những cầu thủ này cũng có nhiệm vụ cầm bóng, di chuyển và phối hợp liên tục.
- Chuyền và chạy: Điều này có thể nhận thấy mỗi khi tập thể đang vận hành tiki taka có bóng. Ngoài thủ môn, các cầu thủ khác luôn phải tìm những vị trí thuận lợi nhất để đón trái bóng. Trung phong cắm thuần túy không tồn tại trong khái niệm của phong cách chơi này.
- Cầu thủ phải đoạt lại bóng ngay lập tức: Cũng xuất phát từ triết lý bóng đá tấn công, các cầu thủ khi xử lý tình huống làm mất bóng buộc phải đoạt lại ngay trong khoảng thời gian 6 giây. Đây là nhiệm vụ bắt buộc để tránh một tình huống bị phản công từ đối phương.
Lý giải nguyên nhân sự thành công của chiến thuật tiki taka
Mỗi chiến thuật nổi tiếng đều có thời hoàng kim, đỉnh cao nhưng không thể duy trì mãi mãi. Tiki taka cũng không ngoại lệ và những lý do sau đây phần nào giải thích cho sự thành công của sơ đồ này.
Sở hữu các HLV tài năng và tâm huyết
Ở cấp CLB Tiki taka gắn liền với thành công của CLB Barcelona được dẫn dắt bởi HLV Pep Guardiola. Vị chiến lược gia tài ba này dành rất nhiều tâm huyết không chỉ trên cương vị thuyền trưởng mà thậm chí là cầu thủ, trợ lý. Đội bóng xứ Catalan thời điểm đó không khác gì khắc tinh của mọi triết lý bóng đá khác.
Sự sắp xếp đội hình một cách có chủ đích, thông minh trong khả năng sử dụng nhân sự đã phát huy tối đa khả năng của tiki taka. Những cá nhân dù không phải các cầu thủ “vai u thịt bắp” nhưng đều chơi rất gắn kết.
Sự đồng điệu trong cách huấn luyện tiếp tục được HLV Vicente del Bosque phát huy khi dẫn dắt Tây Ban Nha vô địch thế giới 2010. Chức vô địch đầu tiên của đội bóng giàu truyền thống của bán đảo Iberia.
Dàn cầu thủ cùng có độ chín sự nghiệp
Danh hiệu của Tây Ban Nha gắn liền với Barcelona và sự trùng hợp này cũng đến từ các cầu thủ đạt đỉnh cao sự nghiệp. Các mắt xích như Xavi, Iniesta, Busquets,… đều cho thấy khả năng cầm bóng, di chuyển thông minh đến kinh ngạc.
Những cầu thủ thuộc lứa 8x Tây Ban Nha chơi cực kỳ ăn ý, sự thấu hiểu lẫn nhau của họ khi còn ở tuyển trẻ trở thành thứ vũ khí đáng sợ. Ngoài ra những hạt nhân như Messi, Dani Alves cũng cực kỳ phù hợp để vận hành chiến thuật tiki taka.
Như vậy, chiến thuật tiki taka trở thành miền ký ức đẹp của các fan hâm mộ bóng đá tấn công. Ngày nay với việc có nhiều công cụ phân tích, mọi sơ đồ đang vận hành đều có những điểm yếu nhất định. Cùng 8US theo dõi những câu chuyện thú vị xung quanh sân cỏ trong các bài viết sau.
